فرصت ها و چالش های هوش مصنوعی در پاسخگویی به مسائل دینی
به گزارش کارا پیام، هوش مصنوعی نمی تواند میان مکان و اطلاعات به دست آمده از آثار مختلف بر روی زمین به بعد زمانی بپردازد و نسبت به زمان گذشته اطلاعاتی عبرت انگیز را به دست بیاورد.
به گزارش کارا پیام به نقل از مهر، هوش مصنوعی بعنوان یکی از تکنولوژی های جدید بشر به یکی از مباحث و موضوعات قابل توجه در دنیای امروز تبدیل گشته تا جایی که به قول برخی محققان فناوری هوش مصنوعی می تواند دنیای امروز را دگرگون کند و تحولات عمیقی را در زندگی بشر به وجود آورد.
هوش مصنوعی، مبتنی بر استفاده از این داده های بزرگ یا بیگ دیتاست. الگوریتم های مختلف داده کاوی که قابلیت پردازش اطلاعات را داده، به همراه جامعه شناسی و روانشناسی، این توانایی را می دهد تا شما شبکه های اجتماعی را تحلیل کنید و داده های خیلی خوبی از اینها به دست آورید. هوش مصنوعی، مهم ترین کاری که امروز در دهکده جهانی انجام می دهد، حکمرانی هوشمند است.
مباحث زیادی پیرامون این فناوری در بعد علوم انسانی و اجتماعی مطرح است و از آنجائیکه هوش مصنوعی و فهم آن از طریق بررسی ساختار برنامه های کامپیوتری است فلاسفه پرسش های فلسفی بسیار زیادی راجع به تفاوت های ذهن انسان با کامپیوتر مطرح کرده اند.
مباحث هوش مصنوعی در موارد زیادی با باورهای دینی ارتباط پیدا می کند و پرسش هایی را در این حوزه مطرح می سازد؛ بعضی از این پرسش ها عبارت اند از این که آیا برداشتی که در هوش مصنوعی از تفکر دارد با دین سازگار است؟ آیا فرضیه های موجود در هوش مصنوعی در برتری انسان بر دیگر موجودات مناقشه ایجاد نمی کند؟ آیا بر طبق هوش مصنوعی عالی ترین فعالیتهای بشر (تفکر) چهره مادی و طبیعی پیدا نمی کند؟ آیا هوش مصنوعی نشان داده است که تمام فعالی ت های عالی بشر قابل تبیین به شکل طبیعی اند؟
علیرضا قائمی نیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پژوهشی به این مورد اشاره کرده است: «پرسش هایی از این قبیل در نهایت با این ادعا که کامپیوتر فکر می کند یا تنها کامپیوتر می اندیشد، چه تأثیری در بعضی از باورهای دینی دارد، ارتباط می یابند و این پرسش نسبت به بقیه بنیادی تر است. ازاین رو به طرح و بررسی آن از منظر دین بسنده می نماییم.
اساس هوش مصنوعی برداشت مکانیکی از تفکر است؛ تفکر چیزی جز انجام دادن کارهایی مکانیکی (دستکاری نمادها) نیست و این کارها را ماشین انجام می دهد، ازاین رو تفکر به معنای حقیقی به بشر اختصاص ندارد و یا تنها به ماشین اختصاص دارد.
در جهان بینی دینی بشر امتیاز ویژه ای نسبت به دیگر موجودات به عالم دارد. این امتیاز تنها به قوای روحی و معنوی او مربوط نمی شود بلکه با قوای فکری و عقلی او هم ارتباط دارد. راه یافتن او به عالم غیب و پی بردن به نقش خداوند در سرنوشتش تا حدی ریشه در قوای ادراکی و عقلی او دارد.»
جان سرل تفاوت مهم هوش مصنوعی با هوش طبیعی بشر را در فهم زبان خلاصه کرد. توانایی فهم زبان به قوای ویژه عقلی اختصاص دارد زبان پدیده بسیار مهمی است تا جایی که بعضی از فیلسوفان، انسان را به حیوانی که تکلم می کند تعریف کرده اند اما با رجوع به آیات قرآن امتیازات دیگری برای بشر می یابیم که می توانند وجه فارق مهم او از ماشین باشند.
یکی از این امتیازات «فهم تاریخ و عبرت گیری از آن» است که به واسطه آن بشر می تواند پدیده های تاریخی را بفهمد و از آنها درس بگیرد. در سوره یوسف آمده است: و ما ارسلنا من قبلک الا رجالاً نوحی الیهم من أهل القری افلم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عاقبة الذین من قبلهم ولدار الآخرة خیر للذین اتقوا افلا تعقلون» (یوسف، ۱۰۹) این آیه بخش های گوناگونی دارد.
اولاً از سرگذشت پیامبر اعظم (ص) سخن می گوید ثانیاً، مخاطبان را دعوت به سیر بر روی زمین و عبرت گرفتن از عاقبت گذشتگان. کند. ثالثاً، در رابطه با عالم آخرت و تقوا سخن می گوید و بالاخره مخاطبان را توبیخ و سرزنش می کند که چرا نمی اندیشند. دعوت به اندیشیدن با مضامین و بخش های متعدد آیه ارتباط دارد. بخش دوم به تأمل در آثار باقی مانده بر روی زمین دعوت می کند مخاطب با تأمل در آثار گذشتگان و سیر بر روی زمین؛ یعنی حرکت مکانی به زمان گذشته باز می گردد و از آنها عبرت می گیرد.
هیچ گونه فعالیت مکانیکی و دستکاری نمادها قدرت راه یافتن به چنین تفکری را ندارد. هوش مصنوعی نمی تواند میان مکان و اطلاعات به دست آمده از آثار مختلف بر روی زمین به بعد زمانی بپردازد و نسبت به زمان گذشته اطلاعاتی عبرت انگیز را به دست بیاورد.
دومین امتیاز «فهم قوانین طبیعت عقل بشر از نظر دین» است که قابل تحویل و تقلیل به دستکاری نمادها نیست و توانایی های بسیار دیگری دارد که به صورت مسلم از هوش مصنوعی نباید آنها را انتظار داشت.
او می تواند قوانین طبیعت و ارتباط آنها با خداوند را بیابد در سوره حدید آمده است: اعلموا ان الله یحیی الأرض بعد موت ها قد بینا لکم الآیات لعلکم تعقلون» (حدید، ۱۷) حیات و مرگ، طبیعت نوعی پدیده طبیعی و در رابطه با قوانین آن است. آیه همگان را به تأمل در این پدیده و معرفت داشتن به آن دعوت می کند. این پدیده جزو آیات الهی است که شایسته تعقل است. همچنین، در سوره حج آمده است: وَتَرَی الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنْزَلْنَا عَلَیْهَا الْمَاءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ (حج / ۵)
حیات زمین با بارش باران شروع می شود و در ادامه گیاهان زیبا از آن می روید. اینها قوانین ساده طبیعت اند که از سویی دیگر جزو آیات الهی اند که قرآن همگان را به تفکر در آنها دعوت می کند. هوش مصنوعی تنها می تواند نمادها را دستکاری کند. پیدا است که هر مسأله ای را هم بخواهد حل کند باید در ابتدا آنرا به نحو مناسبی به نمادهای قابل فهم برای آن؛ یعنی صفر و یک، ترجمه کرد. تأمل در قوانین طبیعت و فهم آیات الهی همواره نوعی حیرت را به دنبال می آورد و با سطح عالی تری از تفکر بشری مرتبط می باشد. این نوع امور را نمی توانیم در چارچوب نمادها برای هوش مصنوعی قابل فهم سازیم. معمولا اگزیستانسیالیست ها میان راز و مسأله فرق می گذارند. مسأله در حیطه علوم می گنجد و با عقل محاسبه گر قابل حل می باشد هوش مصنوعی قادر به حل این مسائل است و ترجمه به زبان نمادها و دستکاری آنها در چنین موردی راهگشا است. اما راز به مسائل بنیادی زندگی آدمی مانند مرگ، شادی و غم و غیره مربوط می شود زمینه های تعقلی که در دین با آنها مواجه می شویم از قبیل راز هستند و بدون شک هوش مصنوعی توانایی ورود به آنها را ندارد.
خداوند می فرماید: و ما الحیاة الدنیا الا لعب و لهو و للدار الآخرة خیر للذین یتقون افلا تعقلون» (انعام، ۳۲) بشر می تواند در زندگی دنیوی تأمل کند و جنبه های منفی آنرا دریابد. این جنبه ها، زندگی دنیوی را لعب و لهو می سازد. اما عقل می تواند آنها را بفهمد و کنار بگذارد. این قبیل امور جزو رازها هستند؛ نمی توانیم آنها را به کمک هوش مصنوعی حل نماییم یکی از اشکالات تفکر جدید تحویل و تقلیل عقل به عقل محاسبه گر است که در هوش مصنوعی حقیقت تفکر بشمار می رود. اما متون دینی نوع دیگری از تفکر را مطرح می کند که قابل تقلیل و تحویل به این عقل نیست.
منبع: karapayam.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب