روز جهانی صنعت طلا، جواهر و گوهرسنگ ها
چالش ها و فرصت های صنعت گوهرسنگ در ایران
به گزارش کارا پیام، اصفهان با استفاده از تکنولوژی های جدید در فرآوری و شناسایی گوهرسنگ ها، ایران می تواند با بهبود کیفیت، جلب اعتماد بازارهای جهانی و توسعه صادرات، جایگاه خویش را در صنعت جواهرات ارتقا دهد.
۲۳ اسفند به عنوان روز جهانی صنعت طلا، جواهر و گوهرسنگ ها در تقویم صنعتی و معدنی ایران نام گذاری شده است. این روز فرصتی پرارزش برای توجه به ظرفیتهای گسترده این صنعت در کشور شمرده می شود. ایران با دارا بودن منابع غنی از سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، همینطور سابقه ای طولانی در تولید زیورآلات و هنرهای سنتی، پتانسیل بالایی در این زمینه دارد.
صنعت طلا، جواهر و گوهرسنگ ها نه فقط دارای ارزش اقتصادی بالاست، بلکه پیوند عمیقی با فرهنگ و هنر ایرانی دارد. سنگ هایی مانند فیروزه نیشابور، عقیق شجر و یشم خراسان همچون نمونه های پرارزش ایرانی هستند که شهرتی جهانی دارند. با این وجود، با توجه به این ظرفیت ها، چالش هایی مانند ضعف در فناوری های فرآوری، محدودیت های صادراتی و نبود حضور موثر در بازارهای جهانی باعث شده است که این صنعت نتواند به جایگاه شایسته خود برسد.
روز صنعت طلا، جواهر و گوهرسنگ ها فرصتی مناسب برای بازبینی در سیاستهای حمایتی، ارتقاء فناوری های تولید و فرآوری و ایجاد زیرساخت های ضروری جهت توسعه صادرات است. توجه به روش های نوین شناسایی و گریدبندی سنگ های قیمتی، صدور شناسنامه های معتبر و ایجاد مراکز تخصصی کنترل کیفیت می تواند اعتماد بازارهای جهانی را جلب کرده و ارزش افزوده بالایی برای کشور بوجود آورد.
این روز می تواند بستری برای تعامل بیشتر میان فعالان صنعت، سرمایه گذاران و سیاست گذاران باشد با اتخاذ رویکرد های هوشمندانه، صنعت طلا، جواهر و گوهرسنگ ها به یکی از محورهای اصلی رشد اقتصادی کشور تبدیل گردد.
علی خان نصراصفهانی، دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان در رابطه با ظرفیتهای ایران در عرصه زمین شناسی به ایسنا می گوید: ایران از نظر زمین شناسی اقتصادی و ذخایر پرارزش جایگاه ویژه ای در جهان دارد. دراین خصوص می توان به دو مقوله مجزا اشاره نمود که یکی مربوط به ذخایر فلزات گرانبها و عناصر پرارزش است و دیگری به گوهرسنگ ها و کانی های جواهری یا همان جم استون ها و جمینرال ها اختصاص دارد.
وی می افزاید: گوهرسنگ ها به سبب خصوصیت های خاص فیزیکی، نوری و شیمیایی همچون تلألو، ضریب شکست، زیبایی رنگ، همینطور بواسطه پیشینه فرهنگی و تاریخی، به عنوان سنگ های زینتی و جواهری شناخته می شوند. این گوهرسنگ ها برپایه خصوصیت های خاص خود به دو دسته سنگ های قیمتی و سنگ های نیمه قیمتی تقسیم می شوند. بعضی از این گوهرسنگ ها برای بهبود کیفیت و افزایش زیبایی نیاز به فرایندهای ترمیم و بهبود دارند. این شیوه های درمانی شامل تغییر رنگ، افزایش شفافیت و ارتقاء کیفیت ظاهری سنگ است که خود به عنوان یک تکنولوژی پیشرفته در صنعت گوهرسنگ ها شناخته می شود.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با اعلان اینکه ایران از نظر تاریخی یکی از شناخته شده ترین مناطق در حوزه استخراج و بهره برداری از گوهرسنگ ها بوده است، ادامه می دهد: هرچند این گستردگی به اندازه برخی مناطق مشهور جهان نیست، اما ذخایر خاص و پرارزش ایران، جایگاه ویژه ای به این سرزمین بخشیده است. در این بین، فیروزه نیشابور یکی از مهم ترین و ارزشمندترین ذخایر گوهرسنگ ایران شمرده می شود. این سنگ قیمتی که قدمتی چند هزار ساله دارد، در استان خراسان قرار گرفته و به سبب رنگ زیبا و کیفیت بالای آن شهرت جهانی دارد. فیروزه نیشابور نه فقط در ایران، بلکه در خیلی از فرهنگ ها و ادیان هم جایگاهی مقدس دارد. در دین یهود و برخی دیگر از ادیان، فیروزه به عنوان سنگی مقدس و پربرکت شناخته شده است. باورهای سنتی و فرهنگی بسیاری در مورد تاثیر انرژی های مثبت این سنگ در زندگی روزمره وجود دارد، هرچند از نظر علمی شواهد محکمی برای این باورها عرضه نشده است.
نصراصفهانی اظهار می کند: در طول تاریخ، فیروزه نیشابور از ایران به ترکیه منتقل و سپس از راه ترکیه به اروپا صادر می شد. از آنجائیکه این سنگ از مسیر ترکیه وارد بازارهای اروپایی می شد، اروپایی ها آنرا با نام "Turquoise" (به معنای سنگ ترکی) می شناختند. این نام گذاری نشان دهنده نقش برجسته ایران در تأمین و تجارت فیروزه در گذشته های دور است.
وی می گوید: در گذشته، سرزمین پارس شامل بخش های وسیع تری همچون مناطقی در افغانستان، پاکستان و نواحی اطراف بود. این مناطق هم به سبب ذخایر پرارزش خود در جهان شناخته می شدند. افغانستان بواسطه داشتن معادن غنی زمرد و پاکستان به همراه مناطقی که امروزه در عرصه کشورهای آسیای میانه قرار گرفته اند، همگی بخشی از سرزمین پارس بودند و در مجموع ذخایر ارزشمندی را در خود جای داده اند. مناطق مختلف این سرزمین در طول تاریخ نقش مهمی در تأمین گوهرسنگ های کمیاب و پرارزش ایفا کرده اند و به این علت ایران و سرزمین های پیرامون آن همواره به عنوان یکی از مراکز مهم گوهرسنگ ها در جهان شناخته شده اند.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با اعلان اینکه ایران از نظر موقعیت زمین شناسی در یکی از غنی ترین نواحی جهان قرار دارد، می افزاید: این موقعیت خاص سبب شده است که ایران در راه یک زون کوهزایی مهم و فعال قرار گیرد که از اروپا شروع شده، با عبور از ترکیه وارد ایران می شود و سپس به افغانستان و پاکستان امتداد می یابد. این زون زمین شناسی که حاصل برخورد چندین صفحه تکتونیکی است، بستری غنی از ذخایر فلزی، مواد معدنی و گوهرسنگ های پرارزش را در دل خود جای داده است.
نصراصفهانی ادامه می دهد: این موقعیت منحصربه فرد نشان میدهد که با انجام کارهای اکتشافی گسترده و تخصصی، می توان به ذخایر بسیار غنی و ارزشمندی از گوهرسنگ ها در آینده رسید. علاوه بر اکتشاف منابع جدید، مدیریت صحیح و بهره برداری اصولی از منابع موجود هم می تواند ارزش اقتصادی قابل توجهی برای کشور به همراه داشته باشد.
وی با اشاره به این که نکته مهم در ارتباط با گوهرسنگ ها اینست که صرفا کشف و استخراج این سنگ های قیمتی کافی نیست، می گوید: صنعت گوهرسنگ و گوهرتراشی نیازمند بسترهای مناسب و زیرساخت های تخصصی است. تجربه کشورهایی مانند افغانستان نشان داده است که داشتن معادن غنی بدون فرآوری صحیح و تبدیل سنگ های خام به محصولات نهایی، ارزش اقتصادی چندانی ایجاد نمی کند.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان اظهار می کند: برای تبدیل گوهرسنگ ها به محصولات قابل عرضه در بازارهای بین المللی، فرایندهای پیچیده ای همچون برش، تراش و صیقل دهی مورد نیاز است. این فرایندها نیازمند تلفیقی از هنر، تکنولوژی و دانش فنی پیشرفته هستند. در حقیقت، تلفیق سلیقه و مهارت با فناوری های مدرن، محصولی جذاب و پرارزش خلق می کند که می تواند در بازارهای جهانی رقابت پذیر باشد.
نصراصفهانی در رابطه با نحوه استخراج گوهرسنگ ها خاطرنشان می کند: گوهرسنگ ها به سبب شرایط خاص ساختاری خود، بسیار حساس و شکننده هستند. فرآیند استخراج این سنگ ها نیازمند روش های دقیق و تخصصی است تا در حین استخراج، سنگ ها گرفتار ترک، شکستگی یا صدمه های ساختاری نشوند. روش های سنتی در استخراج گوهرسنگ ها اغلب سبب صدمه دیدن این سنگ های پرارزش می شود و راندمان را می کاهد، بدین سبب در آینده نه چندان دور، سرمایه گذاری در حوزه تکنولوژی های جدید اکتشاف و استخراج، امری ضروری خواهد بود. این سرمایه گذاری می تواند به کشف و بهره برداری بهینه از منابع بالقوه ای که در ایران وجود دارد کمک نماید و ارزش افزوده قابل توجهی برای اقتصاد کشور به ارمغان آورد.
وی می افزاید: ایران باتوجه به موقعیت زمین شناسی خاص خود، ظرفیت بالایی در عرصه ذخایر گوهرسنگ ها و کانی های پرارزش دارد، اما تحقق این پتانسیل نیازمند تلفیق سه عامل مهم یعنی، کارهای اکتشافی گسترده و علمی، سرمایه گذاری در تکنولوژی های پیشرفته استخراج و گسترش و تقویت صنعت گوهرتراشی برای افزایش ارزش افزوده است. با برنامه ریزی صحیح و ایجاد زیرساخت های لازم، ایران می تواند در آینده ای نزدیک به یکی از قطب های مهم در عرصه تولید و فرآوری گوهرسنگ ها در سطح بین المللی تبدیل گردد.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با اعلان اینکه کشور ما با وجود برخورداری از منابع طبیعی غنی و پتانسیل بالا در حوزه گوهرسنگ ها، هنوز نتوانسته به جایگاه شایسته ای در صنعت فرآوری و تجارت جهانی این سنگ های پرارزش نائل شود، توضیح می دهد: یکی از علل مهم این موضوع، نبود تکنولوژی های پیشرفته در حوزه تراش و فرآوری گوهرسنگ هاست. خیلی از گوهرسنگ های پرارزش مانند الماس، یاقوت و فیروزه به سبب سختی بالا، نیازمند فناوری های پیشرفته برای برش، تراش و صیقل دهی هستند. این فرآیند نیازمند تلفیقی از هنر، تخصص و تجهیزات مدرن است.
نصر اصفهان می گوید: در کشورهای پیشرو در این صنعت مانند چین، ژاپن، هند و پاکستان، سرمایه گذاری گسترده ای در حوزه تکنولوژی های نوین و آموزش متخصصان انجام شده است. این کشورها علاوه بر استخراج منابع داخلی، مواد خام را هم از دیگر کشورها وارد کرده و با فرآوری و ایجاد ارزش افزوده، محصولات خویش را به بازارهای بین المللی عرضه می کنند. این امر نشان میدهد که داشتن معادن غنی شرط کافی برای موفقیت در این صنعت نیست؛ بلکه تبدیل سنگ های خام به محصولات نهائی با کیفیت و بازارپسند نقش تعیین کننده ای در موفقیت این کشورها داشته است. ایران هم می تواند با واردات مواد خام و استفاده از توان هنری و صنعتی خود، گوهرسنگ های فرآوری شده با ارزش افزوده بالا ساخته و در بازارهای جهانی عرضه نماید.
وی بیان می کند: تغییر قوانین و بهبود شرایط تجارت خارجی در این زمینه می تواند نقش بسیار مهمی در توسعه صنعت گوهرسنگ در ایران ایفا کند. معرفی محصولات در نمایشگاه های بین المللی و بازارهای جهانی می تواند به شناساندن توانمندی های ایران در این صنعت کمک کرده و زمینه ساز ورود به بازارهای جهانی باشد.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان یکی از اشکالات عمده ای که در صنعت گوهرسنگ های ایران وجود دارد را نبود بسترهای مناسب برای توسعه این صنعت می داند و ادامه می دهد: هم اکنون، بیشتر کارهای در رابطه با گوهرسنگ ها در ایران به شیوه سنتی به انجام می رسد و محدود به تولید و عرضه سنگ هایی نظیر فیروزه و عقیق در بازارهای محلی و در معرض دید گردشگران است. با این وجود، صادرات رسمی و قانونی این محصولات به سبب قوانین سخت گیرانه و محدودکننده با چالش های فراوانی روبه روست، به عنوان نمونه، در ارتباط با فیروزه، قوانین داخلی آن چنان سخت گیرانه هستند که صادرات آن عملا دشوار و حتی در بعضی موارد نا ممکن شده است. این سخت گیری ها سبب شده خیلی از محصولات به شکل غیرمستقیم و از مسیرهای غیررسمی از کشور بیرون بروند. این در حالیست که در خیلی از نمایشگاه های بین المللی، شاهد حضور گسترده کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و هند هستیم که محصولات گوهرسنگ خویش را به آسانی به بازارهای جهانی معرفی می کنند.
نصر اصفهانی اظهار داشت: تجربه شخصی یکی از فعالان این حوزه گواهی بر این مشکلات است. چند سال قبل در جریان شرکت در نمایشگاه بین المللی هامبورگ در آلمان، فردی قصد داشت نمونه هایی از فیروزه شهربابک را برای معرفی در این نمایشگاه با خود ببرد. با آنکه مقدار این سنگ ها زیاد نبود، در فرودگاه با آنها به عنوان کالای قاچاق برخورد شد. بعد از مراجعه به بانک مرکزی برای دریافت مجوز خروج، عملا با پاسخ منفی روبه رو شدند و این سنگ ها به عنوان فیروزه نیشابور و در حد طلا شناخته شده و از خروج آنها جلوگیری شد. این رویکرد سخت گیرانه در کنار مسایل ناشی از تحریم ها و محدودیت های تجاری، بازار گوهرسنگ های ایران را عملا قفل کرده است، در صورتیکه کشورهای دیگر با تسهیل قوانین و حمایت های دولتی، صنعت گوهرسنگ های خویش را توسعه داده اند.
وی با اعلان اینکه در ایران موانع قانونی مانع از صادرات رسمی و قانونی این محصولات شده است، اظهار می کند: از طرف دیگر، ایران در حوزه واردات مواد خام برای فرآوری و تولید محصولات نهائی هم با مشکلات گوناگونی روبرو است. این در حالیست که کشورهایی مانند هند و چین با بوجودآوردن کارگاه های تخصصی، سنگ های خام را در مقیاس وسیع تراش داده، صیقل داده و با ارزش افزوده بالا به بازارهای جهانی صادر می کنند. این فرآیند باعث شده این کشورها به قطب های مهم صنعت گوهرسنگ در جهان تبدیل شوند. در نتیجه، برای توسعه صنعت گوهرسنگ در ایران، لازم است علاوه بر سرمایه گذاری در فناوری های مدرن و آموزش نیروی متخصص، اصلاح قوانین تجاری و تسهیل شرایط صادرات و واردات در دستور کار قرار گیرد، همینطور معرفی محصولات در نمایشگاه های بین المللی و ایجاد برندهای شناخته شده در عرصه جواهرسازی می تواند جایگاه ایران را در این صنعت ارتقا داده و باعث رونق اقتصادی در این بخش شود.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان می افزاید: نکته دوم در رابطه با فلزات گرانقیمت مانند طلا و نقره حائز اهمیت می باشد، چون که این فلزات سرگذشتی متفاوت از گوهرسنگ ها دارند. ایران از گذشته های دور به فناوری های پیشرفته در استحصال فلزات از سنگ های معدنی دست یافته است. شواهدی مانند سکه های طلا و نقره ای که بیشتر از دو هزار سال پیش در کشور ضرب شده اند، گواهی بر دانش و مهارت ایرانیان در فرآوری و استحصال این فلزات پرارزش است، اما با نزدیک شدن به دوران معاصر، متاسفانه شاهد ضعف و نقصان هایی در این زمینه هستیم. در یکی دو دهه اخیر، با خروج صنعت طلا از انحصار دولتی، روند رو به رشد اکتشاف و بهره برداری از ذخایر طلای کشور شروع شده است. در این دوره، بدون حمایت های گسترده دولتی، فناوری تولید طلا به تدریج در کشور بومی شده و به صورت مداوم شاهد کشف و شناسایی چندین اندیس و ذخیره جدید طلا در هر سال هستیم.
نصراصفهانی خاطرنشان می کند: پتانسیل ایران در حوزه ذخایر طلا بسیار حائز اهمیت می باشد. بخصوص در مناطق زون سنندج-سیرجان که به عنوان یک ساختار زمین شناختی گسترده شناخته می شود، پتانسیل قابل توجهی برای ذخایر طلای کوهزایی وجود دارد. نمونه بارز آن معدن طلای موته است که از نظر غنای منابع، در سطح جهانی مطرح بوده و نمونه ای از سیستم های رایج در استخراج طلا در دنیاست. علاوه بر این، خیلی از ذخایر فلزات دیگر مانند مس هم حاوی طلا هستند.
وی در رابطه با حوزه نقره می افزاید: باآنکه ایران در گذشته به خوبی از معادن سرب و روی نقره استخراج می کرد، اما این فناوری در مقطعی از زمان به فراموشی سپرده شد. بتازگی توجه به این حوزه مجدداً بالا رفته و تلاش می شود تا به جای صادرات کنسانتره سرب، فرآیند استحصال نقره در داخل کشور صورت گیرد تا این فلز به عنوان محصولی جانبی در کنار تولید سرب به بازار ارائه شود.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با اعلان اینکه ایران به سبب موقعیت زمین ساختی ویژه ای که در آن قرار گرفته و بواسطه قرار گرفتن در محل برخورد چندین خرده قاره و قاره بزرگ، از نظر ذخایر کانی های فلزی مانند طلا و نقره جایگاه قابل توجهی دارد، اضافه می کند: این خصوصیت های زمین شناختی، ایران را به کشوری مستعد برای کشف ذخایر جدید، بخصوص در عرصه فلزات خانواده پلاتین مبدل کرده است؛ فلزاتی که هرچند هنوز اکتشاف گسترده ای درباب آنها انجام نشده، اما برپایه شواهد موجود، ایران می تواند در آینده به این ذخایر و فناوری های در رابطه با آن هم نائل شود.
نصراصفهانی با اشاره به کاستی های ایران در عرصه اکتشاف در مقایسه با سایر کشورها ادامه می دهد: این مساله نه فقط درباب فلزات گرانقیمت مانند طلا و نقره بلکه در مورد فلزات راهبردی هم صدق می کند. هم اکنون خیلی از ذخایر قابل استخراج فلزات راهبردی مانند مس و آهن کمتر از ۲۰ سال دوام خواهند داشت و این امر لزوم سرمایه گذاری در اکتشافات جدید را دوچندان می کند. با این وجود، توسعه صنعت گوهرسنگ ها و جواهرات الزاماً به مفهوم وابستگی به معادن و منابع داخلی نیست. نمونه بارز آن کشور افغانستان است که باوجود در اختیار داشتن منابع غنی سنگ های قیمتی، به سبب ضعف زیرساخت های صنعتی و فرآوری، بهره اقتصادی چندانی از این منابع نمی برد. سنگ های خام این کشور صادر شده و در دیگر کشورها به جواهرات گرانقیمت و زیبا تبدیل می شوند که در نهایت سود آن به کشورهای صاحب فناوری های برش و تراش می رسد.
وی می افراید: ایران دراین خصوص پتانسیل های فراوانی دارد. علاوه بر ذخایر بالقوه غنی، این کشور از پیشینه ای طولانی در هنر برش، تراش و ساخت جواهرات برخوردارست. حضور هنرمندان ماهر در این حوزه، بستر مناسبی را برای رشد و توسعه این صنعت فراهم آورده است. در صورتیکه ایران در تولید برخی سنگ های قیمتی نظیر زمرد محدودیت هایی دارد، اما سنگ های پرارزش دیگری مانند دمانتوئید(گارنت سبز) در کشور یافت می شود که در مواردی حتی از زمرد هم گران تر است. ارزش این سنگ ها در گرو مهارت در برش و تراش است؛ برشی دقیق و اصولی می تواند ارزش این سنگ ها را چندین برابر کند.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان اظهار می کند: در این بین، خیلی از کشورها که خود منابع غنی معدنی ندارند، با تمرکز بر فرآوری و تولید محصولات ارزشمند، موفق به کسب سهمی قابل توجه در بازار جهانی شده اند. کشورهایی مانند ترکیه و تایلند با واردات مواد خام، تولید جواهرات پرارزش را در دستور کار خود قرار داده اند و در نتیجه به صنعت قدرتمندی دراین خصوص دست یافته اند.
نصراصفهانی بیان می کند: ایران هم می تواند با واردات سنگ های خام از کشورهای همسایه، فرآوری و تبدیل آنها به محصولات باارزش را در دستور کار قرار دهد. هم جواری با افغانستان، که ذخایر قابل توجهی در حوزه سنگ های قیمتی دارد، فرصتی مهم در این راستاست که باید با برنامه ریزی صحیح از آن بهره برد، همینطور گسترش هنرهای سنتی مانند فیروزه کوبی که ایران در آن شهرتی جهانی دارد، می تواند به توسعه صنعت جواهرات کمک نماید. در کنار آن، استفاده از تکنولوژی های جدید مانند دستگاه های CNC، که توانایی برش دقیق و سه بعدی سنگ های قیمتی را دارند، می تواند صنعت جواهرات ایران را در سطح جهانی رقابتی کند.
وی ایجاد استانداردهای دقیق برای محصولات، صدور شناسنامه های معتبر برای تضمین اصالت جواهرات، برگزاری دوره های آموزشی تخصصی و پشتیبانی از نمایشگاه های بین المللی را از دیگر راهکارهای توسعه این صنعت می داند و می گوید: ایجاد بورس کالا برای خرید و فروش سنگ های قیمتی و فلزات گرانقیمت می تواند گامی مهم برای سامان دهی بازار داخلی باشد.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با اشاره به این که نکته مهم دیگر تجدیدنظر در قوانین گمرکی است، بیان می کند: در صورتیکه ورود سنگ های خام و فرآوری نشده با محدودیت های مختلف رو به رو است، ورود سنگ های تقلّبی و بدل به بازار کشور آسان تر صورت می گیرد که این مساله باید با اعمال تعرفه های مناسب و سخت گیری های گمرکی اصلاح گردد.
نصراصفهانی می افزاید: صنعت گوهرسنگ ها و جواهرات در ایران، با وجود ظرفیتهای عظیمی که در اختیار دارد، همچنان با چالش های گوناگونی روبه روست. موقعیت ژئوپلیتیکی ایران، دسترسی به منابع غنی و پرارزش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی را برای این کشور فراهم آورده است. مجاورت با کشورهایی نظیر افغانستان، کشمیر و دیگر مناطق غنی از این معادن، فرصت مناسبی برای ایران به وجود آورده تا به عنوان واسطه ای مؤثر در فرآوری و عرضه این سنگ ها در بازارهای جهانی نقش آفرینی کند. در عین حال، رقبای قدرتمندی چون هند و تایلند در این صنعت فعالند و ایران با مشکلات اساسی در عرصه های گمرکی، محدودیت های مالی و حضور نداشتن در نمایشگاه ها و همایش های بین المللی روبه روست. این موانع باعث شده اند که معرفی و عرضه سنگ های ایرانی در بازارهای جهانی با دشواری همراه باشد.
وی تصریح می کند: برای موفقیت در این حوزه، ایران باید استراتژی خویش را بر واردات سنگ های خام از کشورهای همسایه متمرکز کرده و در عین حال با بهره بردن از هنرهای دستی و صنایع وابسته، تولیدات خویش را مطابق با نیازهای بازارهای هدف بخصوص کشورهای عربی توسعه دهد. الگوبرداری از کشورهایی نظیر تایلند و چین، که در تولید و عرضه محصولات زیبا و خلاقانه موفق عمل کرده اند، می تواند راهگشا باشد.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان با اشاره به این که در سالیان اخیر، تولیدکنندگان ایرانی با وجود محدودیت ها، توانسته اند محصولات باکیفیتی را در عرصه جواهرات عرضه کنند، ادامه می دهد: این امر نشان میدهد که ایران ظرفیت شکستن انحصار موجود در بازار را دارد. با این وجود، نقش دولت نباید در مداخله مستقیم در صنعت خلاصه شود، بلکه دولت باید تسهیل کننده مسیر تجارت با رفع موانع گمرکی، تدوین بخشنامه های مناسب و عرضه حمایت های معنوی باشد.
نصراصفهانی اضافه می کند: یکی از حوزه هایی که نیازمند توجه ویژه است، ایجاد مراکز تخصصی برای شناسایی، بررسی و صدور گواهی های معتبر برای سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است. این گواهی ها باید در سطح استانداردهای جهانی صادر شده و از نظر رتبه بندی، دقت و اعتبار، قابل اعتماد باشند. متاسفانه، هم اکنون خیلی از گواهینامه های صادرشده در ایران فاقد این معیارها هستند و در بعضی موارد، سنگ های آزمایشگاهی، کریستال های بی ارزش و حتی شیشه به عنوان جواهرات اصل معرفی شده اند.
وی بیان می کند: ایران با وجود داشتن سهمی ناچیز در صادرات جهانی سنگ های قیمتی، در بعضی زمینه ها مانند صادرات فیروزه جایگاه قابل توجهی دارد. فیروزه نیشابور به عنوان یکی از شناخته شده ترین و محبوب ترین سنگ های قیمتی ایران، در بازارهای جهانی از اندونزی و سنگاپور گرفته تا کشورهای حاشیه خلیج فارس، مشتریان فراوانی دارد. با این وجود، به سبب محدودیت های موجود، صادرات این سنگ پرارزش به طور عمده از راه روش های غیررسمی همچون بار همراه مسافر به انجام می رسد که شایسته ایران نیست. علاوه بر این، ایران در حوزه فرآوری سنگ ها هم نیازمند توسعه فناوری های پیشرفته است. خیلی از سنگ های نیمه قیمتی مانند عقیق، در صورت نداشتن رنگ و جلوه مناسب، قابلیت عرضه در بازارهای جهانی را از دست می دهند. در صورتیکه کشورهایی مانند چین و هند با بهره بردن از تکنولوژی های نوین، این سنگ ها را فرآوری کرده و با تنوع رنگی جذاب به محصولات پرارزش تبدیل می کنند. ایران هم باید در این راه گام بردارد تا بتواند از پتانسیل های موجود بهره مند شود.
دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان نکته مهم دیگر را لزوم ایجاد بازارهای بورس و مراکز حرفه ای برای قیمت گذاری، رتبه بندی و تقسیم بندی گریدهای سنگ های قیمتی می داند و می افزاید: این اقدامات به شفافیت بازار، افزایش اعتماد مشتریان و در نهایت رشد صادرات ایران در این صنعت کمک شایانی خواهدنمود.
نصراصفهانی اظهار می کند: کشور ما با قرار گرفتن در منطقه ای غنی از لحاظ منابع معدنی، ظرفیتهای قابل ملاحظه ای در حوزه استخراج و فرآوری گوهرسنگ ها دارد. معادن فیروزه نیشابور، عقیق های شجر و بسیاری دیگر از سنگ های پرارزش ایران گواه این توان بالقوه است. با این وجود، اگر فرآوری این سنگ ها مطابق با استانداردهای جهانی انجام نشود و محصولات نهائی نتوانند در بازارهای بین المللی عرضه شوند، این ظرفیت ها عملا بی نتیجه خواهند ماند.
وی اضافه می کند: نمونه ای از این فرصت های از دست رفته را می توان در سرنوشت گارنت سبز یا دمانتوئید مشاهده کرد. این سنگ که در مناطق سیرجان استخراج می شود، به سبب فروش ارزان و فرآوری نکردن مناسب، به خارج از کشور منتقل شده و در بازارهای جهانی با ارزشی چندین برابر عرضه می شود. تجربه مشابهی در افغانستان هم درحال وقوع است، جایی که منابع غنی این کشور به سبب نبود فناوری های پیشرفته و ساختارهای قبیله ای و شخصی، به ثروت های ناچیزی تبدیل می شوند، همینطور در حوزه معادن طلا، خروج این صنعت از انحصار دولتی و ورود بخش خصوصی باعث کشف و توسعه چشم گیر معادن طلا در ایران شده است. استان اصفهان با بهره بردن از ظرفیتهای معدنی خود، در این حوزه پیشرفت قابل توجهی داشته و الان یکی از قطب های اصلی تولید طلا در کشور بشمار می رود.
به گزارش کارا پیام به نقل از ایسنا، صنعت گوهرسنگ ها و جواهرات تنها با تأکید بر شعار و سخنرانی رشد نخواهد کرد. این صنعت نیازمند سرمایه گذاری های جدی، برنامه ریزی هوشمندانه و توجه به نیازهای بازار جهانی است. با بوجودآوردن شرایطی که باعث جذب سرمایه گذاران و افزایش بازدهی اقتصادی این حوزه شود، ایران می تواند جایگاه شایسته ای در بازارهای بین المللی به دست آورد.
ترکیب هنرمندانه گوهرسنگ ها با فلزات گران بهایی چون طلا و نقره، نه فقط ارزشی افزوده برای محصولات ایرانی به وجود خواهد آورد، بلکه می تواند فرهنگ و هنر ایرانی را هم در سطح جهانی معرفی نماید. با الگوبرداری از کشورهایی مانند ایتالیا که با وجود این که واردکننده بودن در عرصه طلا، به عنوان یکی از بزرگ ترین صادرکنندگان جواهرات در جهان شناخته می شود، ایران هم می تواند با برنامه ریزی و استفاده از تکنولوژی های جدید، از ظرفیتهای خود نهایت بهره را ببرد و در این صنعت جایگاه برتری کسب کند.
این مطلب کاراپیام را پسندیدین؟
(1)
(0)
مطالب مرتبط جدید کاراپیام
نظرات بینندگان کاراپیام در مورد این مطلب